วัดพระบรมธาตุวรวิหาร ต.ชัยนาท อ.เมือง จ.ชัยนาท เดิมมีนามว่า "วัดพระธาตุ" และมีนามเรียกอีกนามหนึ่งว่า "วัดหัวเมือง" สร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจ อยู่แถบลุ่มน้ำเจ้าพระยา โดยมีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่ในองค์พระเจดีย์ เป็นที่สำคัญ ปัจจุบันมีพระครูศรีปริยัติอุเทศ หรือหลวงพ่อช้าง เป็นเจ้าอาวาส
ประวัติการสร้างวัดพระบรมธาตุ สร้างขึ้นมาตั้งแต่สมัยขอมเรืองอำนาจอยู่แถบลุ่มน้ำเจ้าพระยา โดยมีพระบรมสารีริกธาตุบรรจุอยู่ในองค์พระเจดีย์ เป็นที่สำคัญ ครั้นสมัยสุโขทัยในรัชกาลที่ ๔ ตรงกับสมัยพระเจ้าลิไท ได้ทรงจัดการบำรุงและสมโภชพระบรมธาตุในสมัยอยุธยาในรัชกาลที่ ๔ ตรงกับสมัยพระเจ้าลิไท ได้ทรงจัดการบำรุงและสมโภชพระบรมธาตุในสมัยอยุธยาในรัชกาลที่ ๑๖ สมัยพระมหาจักรพรรคิ์
ในสมัยรัตนโกสินทร์ได้มีการบูรณปฏิสังขรณ์องค์พระเจดีย์เรื่อยมา ได้รับพระราชทานวิสุงคามสีมาเมื่อ พ.ศ. ๒๔๑๐ ต่อมาพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว รัชกาลปัจจุบันได้พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้สถาปนาเป็นพระอารามหลวงชั้นโท ชนิดวรวิหาร นับตั้งแต่วันที่ ๑๗ พฤษภาคม ๒๔๙๙ ตามประกาศลงวันที่ ๑ มิถุนายน ๒๔๙๙
อย่างไรก็ตามก่อนหน้านี้ เมื่อ พ.ศ.๒๕๕๔ วัดได้ขุดพิสูจน์กรุใต้ฐานพระภายในวิหาร โดยมีความเชื่อว่า พระชัยนาทมุนี หรือหลวงพ่อนวม สุตตเถระ อดีตเจ้าคณะจังหวัดชัยนาท และเจ้าอาวาสวัดพระบรมธาตุวรวิหาร น่าจะนำพระเครื่องที่ขุดมาจากกรุวัดต่างๆ มาฝังไว้ในบริเวณดังกล่าว แต่เมื่อขุดลงไปไม่พบพระเครื่องใดๆ เลยสักองค์
พระชัยนาทมุนี หรือหลวงพ่อนวม ถือว่าเป็นตำนานของพระนักขุดกรุแห่งยุครัตนโกสินทร์ก็ว่าได้ พระเครื่องและพระบูชาพิพิธภัณฑสถานแห่งชาติ ชัยนาทมุนี ของ จ.ชัยนาท ล้วนเป็นพระเครื่องที่หลวงพ่อนวมขุดมาจากกรุของวัดต่างๆ ในเขต จ.ชัยนาท และใกล้เคียง โดยท่านได้ขุดเมื่อครั้งเป็นเจ้าคณะจังหวัดชัยนาท
จากคำบอกเล่าของผู้เฒ่าผู้เฒ่าผู้แก่ที่ยังมีชีวิตอยู่ถึงเหตุผลที่หลวงพ่อนวมไปขุดพระจากกรุของวัดต่างๆ ว่า "ถ้าท่านไม่ขุด ชาวบ้านก็ขุดเอาไปเป็นสมบัติส่วนตัวหมด สู้ขุดรวบรวมมาเก็บที่วัดเสียเลยดีกว่า" ทั้งนี้ท่านได้นำพระที่ขุดได้มาฝังไว้ในบริเวณที่ต่างๆ ของวัด โดยในช่วงที่วัดร้างราจากเจ้าอาวาสได้มีกลุ่มมิจฉาชีพไปลักลอบขุดพระที่หลวงพ่อนวมฝังไว้หลายครั้ง
อย่างไรก็ตามในช่วงบั้นปลายชีวิตก่อนมรณภาพหลวงพ่อนวมถูกฟ้องร้องนับร้อยๆ คดี ซึ่งล้วนเกี่ยวกับการขุดกรุพระเครื่องทั้งสิ้น ซึ่งคนจำนวนไม่น้อยอาจจะมองว่าสิ่งที่ท่านทำนั้นไม่ถูกต้อง เกินวิสัยสงฆ์ แต่สิ่งที่ท่านทำในอดีตสามารถรักษามรดกของชาติไว้ได้ โดยเฉพาะพระพุทธรูปปางมารวิชัย วัสดุสำริด แบบศิลปะล้านนา อิทธิพลศิลปะสุโขทัย พุทธศตวรรษที่ ๒๐-๒๑ หากหลวงพ่อนวมไม่ขุดและได้เก็บไว้ป่านนี้คงตกอยู่ในมีผู้สะสมพระเครื่อง หรือไม่ก็ถูกส่งออไปต่างประเทศแล้ว
สำหรับการขุดพบพระครั้งล่าสุดนั้นหลวงพ่อช้างให้ข้อมูล เพิ่มเติมว่า ทางวัดได้พบพระเครื่องเหล่านี้บรรจุอยู่ในภาชนะคล้ายโกศไม้แบบโบราณจำนวน ๒ ใบ บรรจุอยู่ใต้ฐานพระพุทธปางสมาธิ ซึ่งเป็นพระเนื้อปูนปั้น ที่มีการเคลื่อนย้ายออกจากวิหาร เมื่อต้นปีมานี้เอง แต่ได้เก็บข่าวการพบพระเอาไว้หลายเดือน เพราะเห็นว่ายังไม่รู้จะดำเนินการอย่างไรดี
ต่อมาทางวัดได้ดำเนินการตามโครงการบูรณปฏิสังขรณ์วัดพระบรมธาตุและมีการจัดสร้างพระสมเด็จวัดระฆังรุ่นคู่บุญบารมี ขึ้นเมื่อเดือนมกราคมที่ผ่านมานี้ และได้มีศรัทธาญาติโยม มาบูชาพระสมเด็จวัดระฆังรุ่นนี้กันมาก หลายๆท่านมักถามถึงหลวงปู่ศุขวัดปากคลองมะขามเฒ่า สุดยอดเกจิอาจารย์ของเมืองชัยนาท และเมืองไทยอีกทั้งยังเป็นองค์อาจารย์ของกรมหลวงชุมพร เขตอุดมศักดิ์ อันลือเลื่องทั้งอาจารย์และศิษย์
พระเครื่องที่พบ เช่น ๑.พิมพ์สังกัจจายน์ ลอยองค์ ๒.พิมพ์สมาธิเพชร ๓.พิมพ์ประภามณฑล ๔.พิมพ์รัศมีประภามณฑล เข่าบ่วง ๕.พิมพ์รัศมีประภามณฑล บัวขีด ๖.พิมพ์ประภามณฑล บัว ๒ ชั้น ๗.พิมพ์รัศมีเกศอุ ๘.พิมพ์ปิดตาข้างเม็ด ๙. พิมพ์ปิดตาสามเหลี่ยม บัวเม็ด ๑๐.พิมพ์รัศมีประภามณฑล ยอดนิยม หลังยันต์นูน และ ๑๑.พิมพ์ปิดตาห้าเหลี่ยม กรมหลวงชุมพรฯ
ทั้งนี้ หลวงพ่อช้างได้นำพระทั้งหมดที่พบกว่า ๒,๐๐๐ องค์ มาจัดแสดงไว้ในพิพิธภัณฑ์ของวัดโดยเปิดให้เข้าชมฟรี และให้เช่าบูชาบางส่วนเพื่อนำปัจจับบูรณะวัด สอบถามเส้นทางไปวัดเพิ่มเติมได้ที่ โทร.๐-๕๖๔๒-๖๔๑๖,๐๘-๑๔๐๙-๗๕๐๒ และ ๐๘-๑๓๖๔-๖๐๑๕
