หลวงพ่อวิชา รติยุตโต เป็นพระเกจิอาจารย์ชื่อดังภาคกลาง และเป็นศิษย์เอกสืบสายธรรมจากพ่อท่านคล้าย จันทสุวัณโณ วัดจันดี อ.ฉวาง จ.นครศรีธรรมราช, หลวงพ่อทบ ธัมมปัญโญ วัดช้างเผือก อ.ชนแดน จ.เพชรบูรณ์ และหลวงพ่อสด ธัมมธโร วัดหนองสะแก อ.หนองขาหย่าง จ.อุทัยธานี ท่านเหล่านี้ล้วนเป็นพระเกจิชื่อดังเรืองนามด้วยกันทั้งสิ้น
หลวงพ่อวิชา ยังเป็นพระนักพัฒนาที่ชาวบ้านทั่วไป ให้ความเลื่อมใสศรัทธาเป็นอย่างยิ่ง ทั้งในวัตรปฏิบัติและปฏิปทา
ปัจจุบัน หลวงพ่อวิชา สิริอายุ 63 พรรษา 36 ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดศรีมณีวรรณ (วัดใต้) อ.มโนรมย์ จ.ชัยนาท
อัตโนประวัติ เกิดในสกุล สมสุด เมื่อวันที่ 16 กุมภาพันธ์ 2487 ณ บ้านหมู่ที่ 2 ต.คุ้งสำเภา อ.มโนรมย์ จ.ชัยนาท เป็นบุตรคนสุดท้อง โยมบิดา-มารดา ชื่อนายเจียด และนางเนียม สมสุด ประกอบอาชีพทำนา-ทำไร่
ชีวิตในวัยเยาว์ ได้ศึกษาเล่าเรียนที่โรงเรียนวัดศรีสิทธิการาม อ.มโนรมย์ จ.ชัยนาท จนจบชั้นประถมศึกษาปีที่ 4 แล้วศึกษาต่อระดับมัธยมศึกษา ที่โรงเรียนสุวรรณนุสรณ์ อ.มโนรมย์ จ.ชัยนาท
จบชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 3 ไม่ได้ศึกษาต่อ ต้องลาออกมาครอบครัวประกอบอาชีพทำนา-ทำไร่ ที่บ้านชอนทุเรียน ต.พุนกยูง อ.ตากฟ้า จ.นครสวรรค์
การทำงานของท่าน หากมีเครื่องมือการเกษตรชิ้นใดชำรุดเสียหาย ท่านจะซ่อมแซมด้วยการลองผิดลองถูก จนเกิดความชำนาญ
ทั้งนี้ ท่านได้ไปศึกษาวิชาจากพ่อท่านคล้าย จันทสุวัณโณ ณ วัดจันดี อ.ฉวาง จ.นครศรีธรรมราช
โดยในวันแรก พ่อท่านคล้ายได้ถามว่า มาทำไม นายวิชา ตอบว่า มาขอเรียนวิชาเพื่อสร้างวัด สร้างเสนาสนะและถาวรวัตถุ เพื่อพัฒนาพระพุทธศาสนา เพราะต่อไปจะบวชครับ เพียงเท่านี้ พ่อท่านคล้ายได้เมตตาสอนวิทยาคมต่างๆ ให้ทันที โดยเฉพาะวิชาวาจาสิทธิ์
พ่อท่านคล้ายแนะนำว่า ให้พูดแต่ความจริง ปากก็จะศักดิ์สิทธิ์เอง
นอกจากนี้ พ่อท่านคล้าย ได้แนะเคล็ดลับในการปลุกเสกวัตถุมงคลให้มีพลังเข้มขลังสูงสุด โดยในระหว่างที่ศึกษาวิชา นายวิชาได้อุปัฏฐากพ่อท่านคล้ายไปด้วย กระทั่ง เมื่อได้รับถ่ายทอดวิชาสำคัญตามสมควรแล้ว ได้กราบลาพ่อท่านคล้ายกลับภูมิลำเนา
ขณะอายุได้ 27 ปี เกิดความเบื่อหน่ายทางโลก ท่านได้ตัดสินใจเข้าพิธีอุปสมบท เมื่อวันที่ 14 พฤษภาคม 2514 ณ พัทธสีมาวัดศรีมณีวรรณ (วัดใต้) ต.คุ้งสำเภา อ.มโนรมย์ จ.ชัยนาท
โดยมีพระมงคลชัยสิทธิ์ (หลวงพ่อสำราญ กาญจนาโภ) เจ้าอาวาสวัดปากคลองมะขามเฒ่า อ.วัดสิงห์ จ.ชัยนาท เป็นพระอุปัชฌาย์, พระครูเจือ เป็นพระกรรมวาจาจารย์ และพระครูชอบ วัดหัวหาด เป็นพระอนุสาวนาจารย์
ได้รับฉายาว่า รติยุตโต มีความหมายว่า ผู้ประกอบด้วยความยินดี
หลังจากอุปสมบท ได้พำนักอยู่ที่วัดศรีมณีวรรณ (วัดใต้) มุมานะเพียรศึกษาข้อวัตรปฏิบัติตามพระธรรมวินัย และทรงข้อวัตรเหล่านั้นโดยบริบูรณ์ จากนั้นจึงได้ศึกษาวิทยาคมชั้นสูงเพิ่มเติมกับพระอาจารย์หลายรูป อาทิ หลวงพ่อทบ ธัมมปัญโญ (พระครูวิชิตพัชราจารย์) วัดช้างเผือก อ.ชนแดน จ.เพชรบูรณ์ เรียนคาถาดับพิษไฟ การทำตะกรุดโทน เป็นต้น สามารถทำให้มีอิทธิคุณเข้มขลังเช่นเดียวกับพระอาจารย์
หลวงพ่อวิชา มีความเคารพในปฏิปทาของหลวงพ่อสด ธัมมธโร วัดหนองสะแก อ.หนองขาหย่าง จ.อุทัยธานี เป็นอย่างยิ่ง ท่านได้ไปขอเรียนวิทยาคมจากหลวงพ่อสด และพำนักอยู่ที่วัดหนองสะแก เป็นเวลา 1 ปี
หลวงพ่อสดได้สอนเรื่องจริยาวัตรของพระ การมีปฏิสันถาร และถ่ายทอดวิทยาคมต่างๆ โดยเฉพาะวิชาการทำกุมารทอง วิชากระสุนคต ที่มีอิทธิคุณด้านเมตตามหานิยม และกันภัย อันเป็นวิชาที่สร้างชื่อเสียงให้แก่หลวงพ่อสด จนโด่งดังไปทุกสารทิศ
ตั้งแต่แรกบวช พ.ศ.2514 หลวงพ่อวิชา ทำหน้าที่รักษาการเจ้าอาวาสวัดศรีมณีวรรณ มาโดยตลอด มีพระภิกษุ-สามเณร ในความปกครองปีละหลายสิบรูป ชาวบ้านให้ความเคารพเลื่อมใสอย่างกว้างขวาง ได้พากุลบุตรมาขอบรรพชา-อุปสมบท ให้อบรมสั่งสอน ซึ่งท่านได้พากเพียรสอนศิษย์ให้ประพฤติตรงตามข้อวัตรปฏิบัติตามพระธรรมวินัย เจริญศีล สมาธิ ปัญญา และให้เรียนพระปริยัติธรรม
ส่วนวิชาแพทย์แผนโบราณ หลวงพ่อวิชาถ่ายทอดให้ศิษย์ตามอุปนิสัยและความสามารถที่พึงได้รับ ท่านจึงได้นำศิษย์ออกจาริกธุดงควัตรตามโอกาสอันควร
นอกจากการอบรมสั่งสอนศิษย์ทางพระธรรมวินัยแล้ว ท่านยังให้การศึกษาโดยเน้นวิชาชีพและคุณธรรม ได้แก่ ช่างเครื่องจักรกล ช่างกลึง ช่างเชื่อม ช่างซ่อมเครื่องยนต์ ช่างไฟฟ้า ตลอดจนด้านการเกษตร เช่น การทำปุ๋ยหมัก การขยายพันธุ์พืชด้วยวิธีการไถ การพรวน การปลูก การดูแลบำรุงรักษา การจัดระบบน้ำและการเก็บเกี่ยว เป็นต้น
หลวงพ่อวิชา ได้พัฒนาวัดศรีมณีวรรณอย่างเป็นรูปธรรม ก่อสร้างเสนาสนะ ถาวรวัตถุจำนวนมาก อันเป็นรากฐานแห่งความมั่นคงของพระพุทธศาสนาไว้เป็นเอนกประการ
หลวงพ่อวิชา ยังได้สร้างวัดต่างๆ มากมาย อาทิ พ.ศ.2519 สร้างวัดห้วยเปล้า ต.ระบำ อ.ลานสัก จ.อุทัยธานี พ.ศ.2521 สร้างวัดคลองหวาย ต.ทองหลาง อ.ห้วยคต จ.อุทัยธานี พ.ศ.2542 พัฒนาวัดชอนทุเรียน ต.พุนกยูง อ.ตากฟ้า จ.นครสวรรค์
หลวงพ่อวิชา รักษาการเจ้าอาวาสวัดศรีมณีวรรณได้ประมาณ 14 ปี แม้ในช่วงนั้นจะมีพระเถระผู้ใหญ่บางรูปและคณะศิษย์สนับสนุนให้เป็นเจ้าอาวาส แต่หลวงพ่อได้ปฏิเสธมาโดยตลอด
ในเวลาต่อมา คณะสงฆ์ได้แต่งตั้งให้หลวงพ่อวิชา ดำรงตำแหน่งเจ้าอาวาสวัดศรีมณีวรรณ เพื่อให้เกิดความคล่องตัวในการบริหารกิจการสงฆ์
ด้านวัตถุมงคลของหลวงพ่อวิชา ที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างสูง อาทิ กุมารทอง, ตะกรุดโทน และพระขรรค์ปราบมาร เป็นต้น
พ.ศ.2550 เป็นปีมหามงคลที่พระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว ทรงเจริญพระชนมพรรษาครบ 80 พรรษา หลวงพ่อวิชา ได้มาพำนักอยู่ที่หมู่บ้านอีซ่า หมู่ 3 ต.ทองหลาง อ.ห้วยคต จ.อุทัยธานี ได้เป็นผู้อุปถัมภ์ในการก่อสร้างเขื่อนอีซ่า เป็นเขื่อนปูนขนาดกว้าง 20 วา ยาว 50 วา และสูง 4 วา 2 ศอก เพื่อผันน้ำช่วยชาวอุทัยธานี และถวายเป็นพระราชกุศล ค่าก่อสร้างประมาณ 10 ล้านบาทเศษ โดยไม่ได้ใช้งบประมาณของทางราชการแต่อย่างใด
หลวงพ่อวิชา นับเป็นพระเกจิอาจารย์และพระนักพัฒนา ที่มีแต่ให้ ไม่เคยหวังผลจากความดีความชอบ หรือการตอบแทนใดๆ ทั้งสิ้น
ท่านได้ปรารภกับศิษยานุศิษย์อยู่เสมอว่า การตอบแทนบุญคุณต่อหลวงพ่อ วิธีที่ดีที่สุด และเป็นสิ่งที่หลวงพ่อต้องการ คือการที่ลูกศิษย์และพุทธศาสนิกชน ประพฤติตนเป็นคนดี มีคุณธรรม เป็นสมาชิกที่ดีของสังคม และประเทศชาติเท่านี้ หลวงพ่อก็ภูมิใจแล้วฆ
ทุกวันนี้ หลวงพ่อวิชา ยังคงมุ่งมั่นทำนุบำรุงพระพุทธศาสนา สั่งสอนศิษยานุศิษย์ให้มีความเจริญรุ่งเรืองด้วยความรู้คู่กับคุณธรรม
